Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim nie należy do łatwych: ani dla pracownicy, która po rocznej przerwie wraca do zawodu, ani dla pracodawcy, który musi przeorganizować pracę w firmie, pamiętając o przestrzeganiu zasad Kodeksu pracy.
Jeśli jesteś mamą i planujesz wrócić do firmy, prawdopodobnie w Twojej głowie pojawia się wiele pytań: „Czy szef może mnie zwolnić?”, „Czy wrócę na to samo stanowisko?”, „Czy przysługuje mi dodatkowy urlop w razie choroby dziecka?”. Poznaj swoje prawa i obowiązki!
Powrót mamy do pracy po urlopie macierzyńskim – jakie są możliwości?
Po urodzeniu dziecka masz prawo do urlopu macierzyńskiego, który trwa 20 tygodni. 14 tygodni po urodzeniu dziecka to czas tylko dla Ciebie i Twojej rodziny. To minimalny wymiar urlopu, z którego nie można zrezygnować. W tym okresie pracodawca nie ma prawa przywrócić Cię do pracy, nawet jeśli sama byś o to zabiegała, ponieważ może narazić się na konsekwencje natury prawnej. Po 14 tygodniach możesz jednak wrócić do pracy, przekazując opiekę nad maluchem ojcu dziecka. Tata na urlopie macierzyńskim, potocznie zwanym tacierzyńskim, może przebywać maksymalnie 6 tygodni.
Długość urlopu macierzyńskiego jest uzależniona od liczby urodzonych dzieci. Jeśli urodzisz bliźnięta, przysługuje Ci 31 tygodni urlopu. W przypadku trojaczków: 33 tygodnie, czworaczków: 35 tygodni, a w przypadku pięcioraczków lub większej liczby dzieci: 37 tygodni. Urlopy te przysługują zarówno rodzicom biologicznym, jak i osobom, które przysposobiły dzieci. Jeśli zdecydujesz się na adopcję jednego dziecka, przysługuje Ci 20 tygodni urlopu. W przypadku adopcji bliźniąt 31, itd.
Choć nazwa może być nieco myląca, do urlopu macierzyńskiego ma prawo również ojciec dziecka, a w szczególnych sytuacjach także inny członek najbliższej rodziny (w przypadku śmierci matki, porzuceniu dziecka, a także w przypadku, gdy matka ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub ze względów zdrowotnych nie może sprawować osobistej opieki nad dzieckiem). Z urlopu macierzyńskiego jednocześnie nie może korzystać oboje rodziców.
Zgodnie z Kodeksem pracy urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni przysługuje także kobietom, które poroniły. Aby z niego skorzystać, należy przedstawić pracodawcy skrócony akt urodzenia martwego dziecka lub kopię tego dokumentu.
Urlop macierzyński a rodzicielski – czym się różnią i komu przysługują?
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego rodzicowi przysługuje urlop rodzicielski, którego okres trwania, podobnie jak w przypadku rodzicielskiego, jest uzależniony od liczby urodzonych lub przysposobionych dzieci. W przypadku urodzenia lub przysposobienia jednego dziecka są to 32 tygodnie, a w przypadku większej liczby dzieci 34 tygodnie. Z urlopu rodzicielskiego rodzice mogą jednak korzystać jednocześnie. Urlop rodzicielski można wykorzystać bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego lub nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Możliwe jest skorzystanie z niego w całości lub w częściach (ale nie więcej niż w czterech).
Przebywając na urlopie rodzicielskim, możesz pracować, ale w wymiarze nie większym niż pół etatu. Jeśli zdecydujesz się na powrót do pracy w niepełnym wymiarze godzin, wówczas urlop rodzicielski ulega wydłużeniu do 64 tygodni (jeśli urodziłaś lub przysposobiłaś jedno dziecko) lub 68 tygodni (jeśli urodziłaś lub przysposobiłaś więcej dzieci). Warto jednak wiedzieć, że pracodawca nie ma obowiązku wyrazić zgody na taki układ (np. ze względu na brak możliwości organizacji pracy w zakładzie). Będąc na urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim, możesz jednak wykonywać pracę na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia, jeśli jej wykonywanie nie uniemożliwia Ci sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Pracę możesz podjąć w dowolnym momencie u obecnego lub innego pracodawcy.
Czy kobieta po urlopie macierzyńskim jest chroniona? Kodeks pracy chroni wszystkie osoby przebywające na urlopie macierzyńskim (a także rodzicielskim), czyli nie tylko matkę, ale także ojca lub inne osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem. To znaczy, że w tym okresie pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy takiemu pracownikom. Oczywiście, od tej reguły istnieją pewne wyjątki. Stosunek pracy ulega zakończeniu, gdy zakład pracy zostanie zlikwidowany lub firma ogłosi upadłość.
Pracodawca ma obowiązek przyjąć pracownika po urlopie macierzyńskim do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeśli nie jest to możliwe, to na stanowisku odpowiadającym kwalifikacjom zawodowym pracownika lub równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu. Pracodawca nie może zaoferować pracownikowi wracającemu z urlopu macierzyńskiego stanowiska, które wiązałoby się np. z mniejszym wynagrodzeniem, bez jego zgody. Może zastosować wypowiedzenie zmieniające, ale pracownik nie ma obowiązku go przyjmować. Wypowiedzenie zmieniające musi zostać odpowiednio uzasadnione.
Okres ochronny obowiązuje przez cały urlop macierzyński. Kończy się jednak wraz z powrotem pracownika do pracy. Pracodawca ma więc prawo wręczyć pracownikowi wypowiedzenie natychmiast po powrocie. Takie zachowanie może jednak zostać przez sąd pracy uznane za dyskryminujące. Jeśli pracownik zdecyduje się na wniesienie pozwu, to pracodawca będzie musiał udowodnić, że wypowiedzenie nie narusza praw pracownika do skorzystania z uprawnień rodzicielskich.
Powrót do pracy po macierzyńskim a godziny jej wykonywania
Kobieta, która po powrocie do pracy z urlopu macierzyńskiego karmi dziecko piersią, ma prawo wykorzystać pełnopłatną przerwę na karmienie, która w przypadku jednego dziecka wynosi dwa razy po poł godziny. W przypadku dwóch lub więcej dzieci: dwa razy po 45 minut. Przerwy można łączyć.
Pracodawca nie może także nakazać pracownikowi opiekującemu się dzieckiem do 4. roku życia, bez jego wyraźnej zgody, pracy w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej, a także wyjazdu w delegację. Pracownikowi sprawującemu opiekę nad małoletnim członkiem rodziny przysługują także dodatkowe dwa dni zwolnienia od pracy w ciągu roku.
Jak wrócić do pracy po macierzyńskim? Poznaj porady od HRK
Do powrotu do pracy po urlopie macierzyńskim warto przygotować się z odpowiednim wyprzedzeniem. Przygotowaliśmy aż 8 porad, dzięki którym powrót do pracy będzie mniej stresujący: dla Ciebie, dziecka i pozostałych członków rodziny.
- Zadbaj o to, aby dziecko czuło się bezpiecznie pod opieką osoby/osób, które będą z nim spędzać czas podczas Twojej nieobecności
Znalezienie najlepszej opieki dla dziecka to jedno z największym wyzwań, jakie stoją przed świeżo upieczonymi rodzicami. Niezależnie od tego, czy dzieckiem w czasie Twojej nieobecności zajmie się drugi rodzic, babcia, prywatna opiekunka, czy placówka, warto nieco szybciej zacząć przyzwyczajać malucha do przebywania pod opieką innej osoby. Dzięki temu powrót do pracy będzie mniej stresujący dla wszystkich. Jeżeli planujesz posłać dziecko do żłobka, klubu malucha lub innej placówki, w której jest wiele dzieci, to weź pod uwagę, że dziecko w pierwszych miesiącach może częściej chorować (jego układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty). Aby uniknąć częstego przebywania na zwolnieniu tuż po powrocie do pracy po urlopie macierzyńskim, warto rozpocząć adaptację odpowiednio wcześniej.
- Ureguluj rytm dnia (swój i dziecka)
Przed powrotem do pracy po urlopie macierzyńskim warto zadbać o to, aby konieczność wstawania o określonych porach nie była zbyt uciążliwa. Na kilka tygodni przed powrotem warto zacząć kłaść się spać i wstawać o stałych porach, aby organizm zdążył się przyzwyczaić.
Sprawdź, ile zajmie Ci odwiezienie dziecka do żłobka lub innej osoby sprawującej nad nim opiekę, a następnie dojazd do pracy. Bardzo prawdopodobne, że przez 12 miesięcy nastąpiły zmiany w rozkładzie jazdy, na drogach mogą pojawić się także remonty i utrudnienia. Zadbaj o to, aby pierwszy dzień po tak długiej nieobecności nie był jeszcze bardziej stresujący i przyjedź do pracy z odpowiednim wyprzedzeniem.
Jeśli w Twoim miejscu pracy obowiązuje określony dress code, przejrzyj swoją garderobę. Być może wymaga uzupełnienia. To dobry czas, żeby zrobić coś dla siebie np. pójść do fryzjera lub kosmetyczki.
- Zadbaj o swój komfort psychiczny
Do powrotu do pracy warto przygotować się również psychicznie. Praca to nie tylko obowiązki, ale także współpracownicy, którzy budują klimat organizacji. Choć dla wielu kobiet powrót do pracy bywa stresujący, to bardzo dużo świeżo upieczonych mam chce dalej rozwijać się zawodowo i z entuzjazmem podchodzi do powrotu do pracy.
- Dowiedz się, czy w firmie jest miejsce, w którym możesz odciągnąć pokarm
Jeśli planujesz karmić piersią, dowiedz się, czy w Twoim zakładzie pracy jest miejsce, w którym możesz w sposób komfortowy odciągnąć pokarm. Jeżeli przed powrotem do pracy po urlopie macierzyńskim planujesz odstawić dziecko od piersi, postaraj się zrobić to z odpowiednim wyprzedzeniem, aby nie narażać malucha na dodatkowy stres.
- Sprawdź, jak wygląda struktura organizacji
Przez 12 miesięcy dużo może się zmienić! Przed powrotem do pracy po urlopie macierzyńskim warto dowiedzieć się, czy w Twoim dziale pracują wciąż te same osoby. Jeśli wiesz, że chcesz wrócić do swojej organizacji, warto zadbać o podtrzymywanie kontaktów towarzyskich ze współpracownikami podczas urlopu. Dzięki temu dużo łatwiej będzie Ci się na nowo odnaleźć w miejscu pracy.
A może czas na zmianę pracy?
Koniec urlopu macierzyńskiego to dobry czas na zmianę pracy. Jeszcze przed jego zakończeniem warto pokazać rekruterom, że jesteś otwarta na nowe propozycje zawodowe i rozwój kariery.
Jak napisać wniosek o powrót do pracy z macierzyńskiego i co powinien zawierać?
Oświadczenie o powrocie do pracy po urlopie macierzyńskim musi zawierać poniższe elementy:
- Datę i miejscowość;
- Dane pracownika (imię, nazwisko i adres);
- Dane pracodawcy (nazwę firmy, imię i nazwisko osoby, do której kierujesz wniosek i adres firmy);
- Nagłówek;
- Deklarację powrotu do pracy;
- Odręczny podpis.
Wzór wniosku o powrót do pracy po urlopie macierzyńskim
Miejscowość i data
Dane pracownika
Dane pracodawcy
Oświadczenie o powrocie do pracy po urlopie macierzyńskim
Niniejszym deklaruję chęć powrotu do pracy po urlopie macierzyńskim od dnia… r. ze względu na to, że */**
*wykorzystałam cały przysługujący mi urlop macierzyński i nie zamierzam korzystać z urlopu rodzicielskiego ani wychowawczego.
**część urlopu macierzyńskiego w wymiarze… przekazałam ojcu dziecka i nie zamierzam go kontynuować. Nie zamierzam także korzystać z urlopu rodzicielskiego ani wychowawczego.
Podpis pracownika
WAŻNE! Pamiętaj, że do wniosku należy dołączyć stosowne dokumenty (jeśli są potrzebne).
Kiedy powrót do pracy po urlopie macierzyńskim – gdzie uzyskać informacje?
Twoim obowiązkiem jest poinformowanie pracodawcy o chęci powrotu do pracy z odpowiednim wyprzedzeniem. Wniosek o powrót do pracy należy złożyć minimum 7 dni przed końcem urlopu. Warto jednak zrobić to szybciej, jeśli zależy Ci na dobrych relacjach z przełożonym. Dzięki temu będzie mógł się odpowiednio przygotować do Twojego powrotu.
Szczegółowe informacje o prawach i obowiązkach kobiety wracającej do pracy po urlopie macierzyńskim, rodzicielskim i wychowawczym znajdziesz m.in. na stronach rządowych. W razie wątpliwości możesz także zwrócić się do pracodawcy lub działu kadr w swojej firmie. Jeśli pracodawca nie przestrzega zasad Kodeksu pracy związanych z powrotem do pracy z urlopu macierzyńskiego, masz prawo skierować sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) lub wnieść pozew do sądu pracy.
