Umowa o pracę to dokument, który zapewnia pracownikowi szczególną ochronę i daje szereg uprawnień. Zazwyczaj nie budzi wątpliwości i nie rodzi dodatkowych pytań. Nieco inaczej jest w przypadku umów cywilnoprawnych. Jakich elementów nie może zabraknąć w tego typu dokumentach? Na co zwrócić uwagę przy ich podpisywaniu? Jak wygląda rozwiązanie takiej umowy? Sprawdź, zanim podpiszesz!
Co to jest umowa cywilnoprawna?
Akty prawne, które regulują prawa i obowiązki osób będących stronami umów, to Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 roku oraz Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 roku. Na podstawie pierwszego dokumentu zawierane są umowy o pracę, a na podstawie drugiego umowy cywilnoprawne, czyli umowy zlecenia, umowy o dzieło oraz, najmniej popularne, ale także występujące w Polsce, umowy agencyjne.
Rodzaje umów cywilnoprawnych
Umowy cywilnoprawne, ze względu na to, że są regulowane nie przez Kodeks pracy, a Kodeks cywilny, dają stronom je zawierającym większą swobodę. Nie oznacza to jednak, że dokumenty te nie podlegają żadnym regulacjom. Osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych nie mogą jednak korzystać z uprawnień, które daje pracownikom Kodeks pracy. Nie mają prawa m.in. do urlopu macierzyńskiego, wychowawczego czy wypoczynkowego (pracownik może jednak uzyskać odpłatną przerwę od pracy, jeżeli w umowie znajdą się odpowiednie zapisy, które tę kwestię regulują). Pracodawca nie ma także obowiązku zagwarantowania pracownikowi okresu wypowiedzenia. Jeśli więc taki zapis nie pojawił się w dokumencie, umowa może zostać wypowiedziana przez każdą ze stron w dowolnym momencie.
Jakie zapisy powinny zawierać umowy cywilnoprawne?
Przede wszystkim należy pamiętać, że w przypadku umów cywilnoprawnych nie obowiązują przepisy Kodeksu pracy. Dlatego strony podpisujące tego typu dokumenty są określane jako: zleceniodawca i zleceniobiorca (umowa zlecenie) oraz zamawiający i wykonawca dzieła (umowa o dzieło). W dokumentach powinny się znaleźć takie informacje jak:
- dane osobowe stron zawierających umowę (imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, numer dokumentu tożsamości, a w przypadku przedsiębiorcy także nazwa firmy, numer NIP, numer REGON oraz zaświadczenie z CEIDG),
- data zawarcia umowy,
- czas trwania umowy (a w przypadku umów o dzieło czas na wykonanie dzieła),
- przedmiot umowy,
- wynagrodzenie.
W umowie o dzieło często można spotkać także zasady odbioru dzieła, informację o przeniesieniu praw autorskich oraz kary za niewykonanie dzieła w określonym terminie lub niedochowanie należytej staranności.
Różnice pomiędzy umową o dzieło a umową zlecenia
Choć zarówno w przypadku umowy zlecenia, jak i umowy o dzieło obowiązują przepisy Kodeksu cywilnego, to między dokumentami istnieją pewne istotne różnice. Umowa zlecenia jest oskładkowana. To znaczy, że zleceniodawca na podstawie uzyskanego przez zleceniobiorcę przychodu odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne. W przypadku umowy o dzieło nie ma takiego obowiązku. Osoba podpisująca umowę zlecenia bierze na siebie obowiązek wykonania określonej w dokumencie czynności, pobierając za to ustalone wynagrodzenie. Praca ta powinna zostać wykonana z należytą starannością. Nieco inaczej jest w przypadku umowy o dzieło. W tym wypadku wykonawca dzieła zobowiązuje się do wykonania określonego w dokumencie dzieła (zarówno materialnego, jak i niematerialnego) w wyznaczonym czasie. Zamawiający może od niej odstąpić, jeśli zostanie wykonana w sposób niewłaściwy. Nie ma także obowiązku zapewnienia wykonawcy dzieła sprzętu niezbędnego do jej wykonania.
Z jakimi jeszcze umowami cywilnoprawnymi możemy się spotkać?
Choć najpopularniejsze rodzaje umów cywilnoprawnych to umowa zlecenia oraz umowa o dzieło, w Polsce mamy możliwość zawarcia także umowy agencyjnej (którą, podobnie jak w przypadku dwóch wyżej wymienionych, także regulują przepisy Kodeksu cywilnego). Na czym polega tego rodzaju umowa? Osoba, która w dokumencie nazywana jest agentem, dokonuje czynności prawnych w imieniu osoby, którą reprezentuje, za co otrzymuje ustalone wynagrodzenie (prowizję). Umowa taka może zostać zawarta na czas określony lub nieokreślony.
