Kiedy poinformować pracodawcę o ciąży? Kiedy pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę ciężarnej pracownicy? Poznaj przepisy prawa pracy i analizy przypadków.
Oczekiwanie na narodziny dziecka to wyjątkowy czas. Ciężarna ma prawo do szczególnego traktowania, także przez pracodawcę. Najbardziej komfortową sytuację mają kobiety zatrudnione na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony – są chronione przed zwolnieniem zarówno w okresie ciąży, jak i po jej rozwiązaniu. Mają prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego przez cały okres urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego, a po porodzie nie tracą statusu pracownika. Nieco inaczej wygląda sytuacja kobiet zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas określony. Czy kończąca się umowa powinna być powodem do obaw? Sprawdź, jakie masz prawa!
Umowa na czas określony a ciąża – co mówi prawo pracy?
Umowa na czas określony to jedna z najpopularniejszych umów terminowych regulowanych przez Kodeks pracy. Jest zawierana na określony czas np. 6 lub 12 miesięcy, najczęściej po zakończeniu umowy na okres próbny. Czy pracownica, która w czasie trwania umowy, poinformuje pracodawcę, że spodziewa się dziecka, ma prawo do szczególnej ochrony? Tak, choć nie w każdym przypadku.
Aby umowa na czas określony została automatycznie przedłużona do momentu rozwiązania, pracownica musi w okresie jej trwania być przynajmniej w 3. miesiącu ciąży. Jeżeli warunek ten został spełniony, ma prawo do pobierania pełnego wynagrodzenia do momentu porodu. W przypadku umowy na czas określony kobieta przestaje być uznawana za pracownika w momencie rozwiązania ciąży. Koniec umowy nie oznacza jednak, że kobieta, która urodziła dziecko, zostaje pozbawiona środków do życia. Może bowiem ubiegać się o przyznanie zasiłku macierzyńskiego. Co należy zrobić, aby go otrzymać? Kobieta jest zobowiązana do dostarczenia w ciągu 14 dni po porodzie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o urlop rodzicielski oraz kompletu dokumentów potwierdzających urodzenie dziecka.
Umowa o pracę na rok a ciąża – obowiązki pracodawcy
Zgodnie z polskim prawem kobiety w ciąży należą do grupy szczególnie chronionej przed zwolnieniem. Pracodawca w większości przypadków nie ma prawa wypowiedzieć umowy o pracę na czas określony podczas trwania ciąży. Co w sytuacji, gdy umowa o pracę kończy się po porodzie, w czasie gdy kobieta jest na urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim? Pracodawca może ją przedłużyć, ale w świetle prawa nie ma takiego obowiązku. Kodeks pracy chroni kobiety w ciąży nie tylko przed zwolnieniem, ale także przed pracą w warunkach, które mogłyby w negatywny sposób wpłynąć na zdrowie lub życie nienarodzonego dziecka. Pracownica w ciąży nie może wykonywać pracy w porze nocnej ani w godzinach nadliczbowych.
Umowa o pracę na czas określony a ciąża – kiedy poinformować pracodawcę?
Pracownica ma obowiązek poinformowania pracodawcy o ciąży. Kodeks pracy nie określa jednak, w którym momencie pracownica musi ujawnić fakt spodziewania się potomstwa. Warto pamiętać, że dopiero od momentu poinformowania pracodawcy o ciąży można korzystać z przysługujących uprawnień. Konieczne jednak będzie potwierdzenie ciąży przez lekarza. W przypadku zatrudnienia na umowę o pracę na czas nieokreślony moment ujawnienia ciąży nie ma znaczenia. Nieco inaczej jest w przypadku umowy zawartej na czas określony, która wygasa przed zakończeniem ciąży. W tym przypadku etap ciąży jest kluczowy. Umowa zostanie przedłużona do dnia rozwiązania, jeżeli wygasa po zakończonym 12 tygodniu ciąży. W tym przypadku kobieta ma prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego. Jeśli jednak wygasa szybciej, przyszła mama może ubiegać się o tzw. Kosiniakowe. Aby otrzymać świadczenie, należy złożyć odpowiedni wniosek w terminie do 3 miesięcy od dnia urodzenia dziecka.
Czy umowa na czas określony może być potraktowana jako umowa na czas nieokreślony?
W szczególnych wypadkach umowa na czas określony może zostać potraktowana jako umowa na czas nieokreślony. Kodeks pracy przewiduje bowiem limit zawierania umów na czas określony. Wynosi on 33 miesiące (bez okresu próbnego). Zgodnie z prawem nie można zawrzeć z tym samym pracodawcą trzeciej umowy na czas określony (w tym wypadku okres próbny również się nie wlicza do limitu). Taka umowa automatycznie jest traktowana jako umowa na czas nieokreślony.
Kiedy pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę ciężarnej pracownicy?
Choć zgodnie z Kodeksem pracy kobiety w ciąży są szczególnie chronione, to pracodawca w ściśle określonych przypadkach ma prawo do zakończenia stosunku pracy. Ma prawo do zwolnienia dyscyplinarnego pracownicy, która dopuści się ciężkiego naruszenia obowiązków, popełni przestępstwo uniemożliwiające dalsze wykonywanie powinności pracowniczych lub utraci uprawnienia zawodowe konieczne na danym stanowisku. Powyższe przepisy dotyczą także ciężarnych. Pracodawca nie ma także obowiązku przedłużyć umowy zawartej na zastępstwo, umowy o charakterze kadencyjnym i umowy o pracę o charakterze sezonowym. Powodem rozwiązania umowy może być także zakończenie działalności firmy.
„Jestem w ciąży, a kończy mi się umowa o pracę” – analiza przypadków
Elżbieta zostaje zatrudniona na umowę na czas określony na zastępstwo za Macieja. W trakcie trwania umowy Elżbieta informuje pracodawcę o ciąży, przynosząc zaświadczenie o zakończonym 12 tygodniu ciąży. Pracodawca nie przedłuża jej jednak umowy do momentu porodu, ponieważ pracownik, którego zastępuje, dwa tygodnie później wraca do pracy. Pracodawca postąpił zgodnie z prawem.
Justyna jest zatrudniona na podstawie umowy na czas określony. Informuje pracodawcę o ciąży, jednak w trakcie rozmowy dowiaduje się, że pracodawca kilka dni wcześniej podjął decyzję o zawieszeniu działalności. W związku z tym nie ma obowiązku przedłużać umowy pracownicy do momentu rozwiązania. Umowa wygaśnie w dniu wyznaczonym na dokumencie podpisanym w chwili rozpoczęcia pracy.
Daria została wybrana Radną Miasta. Jej kadencja kończy się za 5 miesięcy. Gdy zachodzi w ciążę, wie, że jej umowa nie zostanie przedłużona do porodu, ponieważ pełni funkcję o charakterze kadencyjnym.
Magdalena, będąc zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony, dopuściła się ujawnienia poufnych danych firmowych. W związku z tym otrzymała zwolnienie dyscyplinarne. Mimo że jest w czwartym miesiącu ciąży, pracodawca postąpił zgodnie z prawem.
Katarzyna została zatrudniona na okres próbny trwający 3 miesiące. Po miesiącu dowiaduje się, że jest w ciąży. Informuje o tym pracodawcę, ale w związku z tym, że termin zakończenia umowy przypada przed zakończonym 12 tygodniem ciąży, pracodawca nie ma obowiązku przedłużyć umowy do dnia porodu.
Małgorzata jest zatrudniona na umowę o pracę na 12 miesięcy. Pół roku przed końcem umowy zachodzi w ciążę. Informuje o tym fakcie pracodawcę, który przedłuża umowę do momentu rozwiązania ciąży. W związku z tym Małgorzacie przysługuje zasiłek macierzyński.
Ciąża a umowa o pracę na czas określony – podsumowanie
Kodeks pracy chroni przyszłe mamy. Z tego względu mogą liczyć na szczególną ochronę przed zwolnieniem. Warto mieć jednak świadomość nie tylko swoich praw, ale także obowiązków. Znajomość przywilejów i uprawnień wynikających z faktu spodziewania się dziecka może zredukować niepotrzebny stres. Dzięki temu czas oczekiwania na nowego członka rodziny będzie przebiegał w spokojnej atmosferze. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych z przedłużeniem umowy do dnia porodu warto skonsultować się ze specjalistą ds. prawa pracy, a w przypadku naruszeń ze strony pracodawcy zgłosić sprawę do odpowiednich organów, czyli Państwowej Inspekcji Pracy, która zbada, czy doszło do naruszenia praw pracownika.
