Umowa o pracę to jeden z najczęstszych sposobów nawiązywania stosunku pracy w Polsce. Jakie są rodzaje umów o pracę? Jakich elementów nie może zabraknąć w dokumencie? Sprawdź, co musisz wiedzieć, zanim ją podpiszesz!
Umowa o pracę – definicja
Umowa o pracę to czynność prawna, do której dochodzi w momencie, gdy pracodawca i pracownik złożą zgodne oświadczenia woli. Umowa o pracę powinna być sporządzona na piśmie w dwóch jednakowych egzemplarzach (po jednym dla pracodawcy i pracownika). Podpisanie dokumentu oznacza, że pracownik zobowiązuje się do wykonywania zawartych w umowie obowiązków, a pracodawca do zapłaty ustalonego wynagrodzenia w przyjętym terminie. Umowy o pracę dzielą się na terminowe (umowa o pracę na czas określony, umowa o pracę na okres próbny) i bezterminowe (umowa o pracę na czas nieokreślony). Zasady zawierania i rozwiązywania umów o pracę w Polsce reguluje Kodeks pracy.
Rodzaje umów o pracę
Umowa o pracę na okres próbny
To rodzaj stosunku pracy zawierany między pracodawcą a nowym pracownikiem pozwalający zweryfikować, czy nowo zatrudniona osoba posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Umowa o pracę na okres próbny jest zawierana na okres trzech miesięcy. Zasadniczo pracownik nie może po raz drugi zostać zatrudniony u tego samego pracodawcy na okres próbny (z pewnymi wyjątkami np. jeśli ubiega się o pracę na innym stanowisku lub minęły przynajmniej 3 lata od dnia, w którym została rozwiązana poprzednia umowa o pracę).
Umowa o pracę na czas określony
Pracodawca po zakończeniu okresu próbnego może zaproponować pracownikowi umowę o pracę zarówno na czas określony, jak i nieokreślony. Musi jednak przestrzegać przepisów zawartych w Kodeksie pracy, czyli nie może zawrzeć z tym samym pracownikiem więcej niż 3 umów o pracę na czas określony. Czas pracy na umowie na czas określony nie może być także dłuższy niż 33 miesiące. W obu przypadkach umowa o pracę na czas określony automatycznie jest traktowana jako umowa o pracę na czas nieokreślony.
Umowa o pracę na czas nieokreślony
To rodzaj stosunku pracy zawierany bezterminowo. Jest to najkorzystniejsza forma zatrudnienia dla pracownika. Pracodawca, który chce wypowiedzieć umowę o pracę na czas nieokreślony, musi w wypowiedzeniu wskazać powód zakończenia współpracy. Jeżeli tego nie zrobi, pracownik ma prawo do dochodzenia swoich praw w sądzie pracy.
Najważniejsze elementy umowy o pracę to:
- data zawarcia umowy;
- rodzaj umowy;
- strony umowy;
- czas pracy;
- wynagrodzenie;
- miejsce pracy;
- rodzaj pracy.
Jak przebiega rozwiązanie umowy o pracę?
Umowa o pracę na czas określony może wygasnąć samoistnie (wraz z upływem terminu określonego w dokumencie). Umowa może zakończyć się także za porozumieniem stron. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę, podobnie jak sama umowa, powinno zostać sporządzone na piśmie. Obie strony są zobowiązane do zachowania okresu wypowiedzenia, który wynosi: 2 tygodnie, jeżeli pracownik przepracował mniej niż 6 miesięcy; 1 miesiąc, jeżeli pracownik przepracował przynajmniej 6 miesięcy i 3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej przez 3 lata.
Pracodawca ma także możliwość wypowiedzenia umowy z przyczyn dyscyplinarnych. W jakich sytuacjach? Na przykład gdy pracownik wykonuje obowiązki pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, nie przestrzega regulaminu obowiązującego w zakładzie pracy czy działa na niekorzyść pracodawcy.
Pracownik również ma prawo złożyć wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym, jeśli pracodawca nie przestrzega praw pracowniczych zapisanych w Kodeksie pracy (np. gdy dalsze wykonywanie obowiązków zagraża życiu lub zdrowiu). Pracownik ma także prawo rozwiązać umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeśli pracodawca zwleka z wypłacaniem wynagrodzenia. Pracownik, który ma wątpliwości, czy pracodawca dochował wszystkich warunków wypowiedzenia, ma prawo odwołać się do sądu pracy.
